Spotkania

W dniach 13-15 września, w krakowskim Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, odbyła się Trzecia Międzynarodowa Konferencja Haiku, zorganizowana we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Haiku. Wydarzenie to było nie tylko przeglądem poetyckiej formy haiku, lecz także przestrzenią do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatyczne.

Tematem przewodnim konferencji było „Seasons+” („Pory roku+”), które nabrało szczególnej aktualności w kontekście globalnych zmian środowiskowych. Dyskusje i prelekcje skupiły się nie tylko na tradycyjnym, estetycznym pięknie natury, ale również na dramatycznych przemianach w ekosystemie, które zaburzają cykliczność pór roku.

Haiku a zmiany klimatyczne

Prelegenci podkreślali, że haiku, mimo swojej zwięzłości, potrafi uchwycić skomplikowane relacje człowieka z naturą. Poprzez koncentrację na detalach, haiku jest idealnym medium do zwrócenia uwagi na zmiany klimatyczne, które coraz bardziej zacierają granice między porami roku.

Jednym z najważniejszych wątków poruszanych podczas konferencji było to, jak haiku – forma zwięzła, lecz bogata w znaczenia – może uchwycić subtelne, lecz niepokojące zmiany w przyrodzie. Prelegenci zgodnie podkreślali, że haiku, koncentrując się na szczegółach, takich jak zmieniający się krajobraz czy nietypowe zjawiska atmosferyczne, staje się doskonałym narzędziem do zwrócenia uwagi na postępujące zmiany klimatyczne.

W tradycyjnym haiku pory roku odgrywały zawsze kluczową rolę, jednak dziś, w dobie ich zacierających się granic, poeci muszą na nowo przemyśleć sposób, w jaki oddają tę zmienność.

Biała przestrzeń w sztuce

Jednym z najbardziej poruszających momentów konferencji było wystąpienie Agnieszki Żuławskiej-Umedy, wybitnej japonistki i znawczyni klasycznego haiku. W swoim wykładzie zatytułowanym „Haiku – niedokończony rysunek tuszem w poetyce polskiej”, poetka zarysowała fascynujące analogie między haiku a malarstwem zen.

Zwróciła uwagę na to, jak w obu tych dziedzinach fundamentalną rolę odgrywa biała przestrzeń – to, co niewypowiedziane, niedokończone, okazuje się ważniejsze od tego, co przedstawione. Próżnia, cisza, przerwa – to elementy, które składają się na wielowarstwowy obraz rzeczywistości, umożliwiając odbiorcy własną interpretację.

Esteta a człowiek etyczny

W swojej refleksji Agnieszka Umeda sięgnęła po słowa Sørena Kierkegaarda:

„Esteta, to ten, który goni tylko za pięknymi chwilami, więc pomija wszystkie inne po drodze. Zaś dla człowieka etycznego każda chwila jest piękna i błogosławiona - jest darem”.

Refleksja ta rzuca światło na różnicę w postrzeganiu codziennych doświadczeń. Esteta koncentruje się głównie na ulotnych, zewnętrznie pięknych momentach, ignorując trudniejsze doświadczenia. Człowiek etyczny natomiast dostrzega wartość w każdej chwili, traktując ją jako cenny dar, niezależnie od jej formy czy intensywności.

Cicha obecność

W swoim wystąpieniu poetka zwróciła również uwagę na ciszę i przemilczenia, kluczowe dla poezji haiku. Bez pustki, zawieszenia i niedopowiedzeń trudno oddać prawdziwą istotę tej formy. To, co pozostaje niewypowiedziane, nadaje haiku jego głębię i sprawia, że odbiorca wkracza w świat nieoczywistych znaczeń. Szczególnie istotna w tym kontekście jest dobroć, która w haiku jest bezbronna, ale nie bezsilna. Sama w sobie stanowi subtelną, ale potężną siłę, której wartość tkwi w jej cichej obecności.

Piękno natury i współczesne wyzwania

Krakowska konferencja udowodniła, że haiku, choć proste w formie, niesie ze sobą głębokie przesłanie, które rezonuje z wyzwaniami współczesności, takimi jak zmiany klimatyczne. Ta klasyczna poezja, zakorzeniona w kontemplacji natury, wciąż pozostaje otwarta na refleksję nad dzisiejszymi problemami. Haiku, ze swoją zwięzłością i koncentracją na szczególe, odkrywa nieoczywiste możliwości oddziaływania – będąc nośnikiem zarówno osobistej wrażliwości, jak i uniwersalnych prawd o kondycji człowieka i świata.

Konferencja była inspirującym spotkaniem, które stało się wyjątkową okazję do refleksji nad pięknem, naturą i odpowiedzialnością człowieka wobec świata, w którym żyje.